Skąd wzięła się pospolita ława?
Ława – ławka, ławica (staropol.), mebel do siedzenia, przeważnie dla kilku osób, lub do leżenia i spania, wykonywany zwykle z drewna, kamienia lub metalu, gt. w formie prostokątnej płyty wspartej na jednej lub kilku podporach, z oparciem lub bez; należy do najstarszych typów mebli w odmianach: stałej i przenośnej; pierwotnie ł. były to szerokie deski przymocowane na stałe do ścian, najczęściej pod oknami i koto pieca; później rozwinęły się konstrukcje stolarskie, z nogami w formie pełnych desek lub balasek łączonych z płytą siedzenia; następnie dodano oparcie, poręcze pełne lub ażurowe (XII w.) i czasami baldachim (przyścienne ł. charakterystyczne dla wnętrz gotyckich i renesansowych, bogato dekorowane, gł. rzeźbą i malarstwem, od XVIII w. t. stały się sprzętem użytkowym w domach, urzędach, parkach, ogrodach , wykonywanym z pospolitego drewna i żeliwa; od XIX w. często naśladowały
kształt kanapy.
Łóżko – czyli nasze miejsce wypoczynku w nocy
Łóżko, łoże, łożnica (przestarz.), mebel o konstrukcji szkieletowej lub skrzyniowej, stużący do spania, leżenia, siedzenia, pracy itp. ; pierwsze t. to prymitywne legowisko gf. drewn. (prycza) ; później rama wyplatana potożona na palach wbitych w ziemię — początek wszystkich następnych konstrukcji, które rozwinęły się już w starożytności; na Dalekim Wschodzie (Chiny, Japonia) były to przeważnie niskie, twarde lub miękkie łoża (kang) ; w Japonii do najstarszych należy używana do dziś wyplatana mata tzw. tatami ; w kręgu kultury śródziemnomor skiej sprzęty te były o wiele wyższe i bardziej zróżnicowane pod względem formy i użytych materiałów (drewno, kamień, metal, ceramika); pierwsze t.na wysokim poziomie techn . powstało w Egipcie (Stare Państwo), a najlepsze rozwiązania powstały ok. 1350 r. p.n.e. (Nowe Państwo) — ł. prostokątne, wsparte na czterech nogach (dwóch od strony wezgłowia nieco wyższych), zakończonych lwimi łapami, połączonych wyplataną ramą lub poprzeczkami; całość była rzeźbiona, malowana, inkrustowana i złocona; do wyposażenia ł. należały materace, poduszki, a także podpórka pod głowę ; nowe rozwiązania konstrukcyjne wprowadzili Grecy, Etruskowie i Rzymianie; do wczesnych form t. powstałych na kontynencie amer. należy hamak w średniowieczu ł. początkowo (Vl-X w.) miały najczęściej formę prymitywnej skrzyni wykonanej z belek i desek; stała ona przy ścianie w celu ochrony od zimna i przeciągów w słabo opalanych pomieszczeniach, także później, kiedy to t. ustawiono w narożnikach pomieszczeń lub specjalnych wnę
kach, tzw. alkowach; w tym czasie skrzynia t. staje się otwarta, niska, bez wieka, otrzymuje nogi , słupki w rogach oraz pełne ścianki boczne i górną; t. staje się jakby osobnym zamkniętym pomieszczeniem i jest dominującym w dom u sprzętem w XIV i XV w. W renesansie ł. staje się meblem ozdobnym , reprezentacyjnym; w formie plastycznej naśladuje architekturę, staje się lżejsze, ruchome, ustawiane przestrzennie, odznacza się wysokim wezgłowiem , ko
lumnami i baldachimem; we Włoszech ustawiano jena wysokim cokole, zawierającym skrzynie, szybko zastąpionym przez nogi ; w XVII i XVIII w. powstaje wiele odmian I., gt. z baldachimem zakrywającym całe lub część posłania, ustawianych do ściany wezgłowiem lub dłuższym bokiem ; wszystkie mają bogaty wystrój stylu barok. , rokoka i klasycyzmu; najbardziej okazałe byty ł. barok, we Francji, co łączyło się ze skomplikowaną etykietą dworską, w której sypialnia była częściowo salą przyjęć; powstało wiele odmian ł. różniących się tylko szczegółami , często dotyczącymi wyłącznie tapicerki; następne odmiany powstały przyk. XVIII i napocz. XIX w; t. z pocz. XIX w. były niskie, masywne, przeważnie z wygiętymi na zewnątrz przyczółkami i o łukowato wyciętych deskach bocznych; ustawiano je
często na specjalnych podiach; ł. te były zwykle krótkie, z przyczółkami jednakowej wysokości, ustawiane wzdłuż ściany; na pocz. XIX w. nastąpiła też zasadnicza zmiana leżyska (posłania), co wiązało się z wprowadzeniem sprężyn(I. dwudzieste).
W 2. poł. XIX w. dbałość o higienę przyczyniła się do produkcji na szeroką skalę I. metal, (stosowanych już od pot. XVIII w.); były to najczęściej t. składane, z siatką sprężynową; masowo też produkowano wielkie komplety do sypialni złożone z jednego lub dwóch szerokich t. małżeńskich,dwóch szaf, dwóch szafek nocnych, toalety, krzeseł i foteli; następne zmiany w typach i konstrukcji I. nastąpiły po I wojnie światowej; ogólną tendencją byto tworzenie w tym zakresie mebli wielofunkcyjnych, służących do spania, leżenia i siedzenia; służyła tem u ich zmienna konstrukcja; do jednych z ostatnich nowości (2. poł. XX w.) należy ł. wodne . W Polsce historia ł. jest słabo poznana i brak jest obiektów z wczesnego okresu; z przekazów średniow. wiadomo, że używano w Polsce podobnych rozwiązań konstrukcyjnych jak w zach. Europie; w XVIII w. bogatsze warstwy społeczeństwa używały t. żelaznych składanych (podróżnych), okazałychł. z baldachimami, tzw. saskich.
Nasze źródło: Słownik Terminologiczny Mebli – (I. Grzeluk)